Hoe krijg je kleuren in glas? Het is een van de meest gestelde vragen van klanten als ze de showroom binnen lopen. Helaas, het antwoord is erg teleurstellend simpel: we kopen gekleurd glas en dat rollen, draaien, smelten, duwen en trekken we er door heen.
Een al weer wat ouder youtubefilmpje van Glass & Art laat zien hoe je dat doet. Simpel toch?
Natuurlijk was dit het snelle antwoord. Want de vraag de dan logischerwijs volgt is: hoe komt dat glas aan zijn kleur? Of we het nu zelf doen, of de fabriek doet het voor ons, hoe kleur je glas?
Metaaloxiden
Glas krijgt kleur voornamelijk door er metaaloxiden eraan toe te voegen. Er zijn dan grofweg twee effecten: transparante kleuren (kleuren waar je doorheen kunt kijken) en opake kleuren (kleuren die “dicht” zijn). Daartussen zitten enkele opale kleuren, zoals melkglas: een beetje doorschijnend, maar niet echt.
Sommige kleuren laten zich makkelijk raden: kobalt blauw wordt gekleurd door kobaltoxide en cadmium geel door Cadmiumoxide.
Giftig
Waarom kleuren we ons glas niet zelf? Nu daar zijn twee redenen voor. Eenmaal gekleurd zijn de metaaloxiden gebonden in de structuur van het glas en zijn ze volledig inactief. Ze zijn niet meer giftig of schadelijk voor het milieu. Los, als poeder in een doosje, zijn de meeste dat echter wel. Veel zijn in pure toestand ronduit gevaarlijk. Ze zijn kankerverwekkend, geven bloedvergiftiging of leggen je spijsvertering plat. Vooral het opalescente glas van René Lalique is bijzonder giftig.
Onhandig
Maar er zijn ook niet, of minder giftige oxiden, en ook die gebruiken we in onze glasblazerij niet om het glas zelf te kleuren. Waarom niet? Om de hele simpele reden dat de verschillende kleuren glas exact dezelfde thermische eigenschappen moet hebben wil je het kunnen samensmelten en afkoelen tot één heel object. Als de ene kleur maar een fractie sneller krimpt bij afkoelen dan de andere kleur, dat breekt het glas. Voeg je een stof toe, dan verander je het uitzettingscoëfficiënt. Dat moet je dan weer compenseren door andere stoffen toe te voegen of te door eerder in het proces een andere mengverhouding te gebruiken. Dit onderzoek vergt te veel van een simpele glasblazerij.
Kleurstoffen
Welke metaaloxiden geven welke kleur? Hieronder een lijst van de meest gebruikte kleurstoffen:
Kleur | Toevoeging |
Dieprood | Koperoxide, zinkoxide en tinoxide |
Wijnrood | Goud en Selenium |
Robijnrood (striker) | Goud of goudchloride |
Signaalrood en oranje | Cadmiumsulfide en Selenium |
Geel tot oranje (striker) | Zilver |
Geel | Antimoon en lood |
Signaalgeel | Cadmiumsulfide |
Ambergeel | Zwavel of koolstofoxides |
Geelbruin | Titanium |
Geelgroen | Kaliumzout (Kaliumdichromaat) of uranium (niet slijpen/polijsten ivm gezondheidsissues) |
Midden tot donker groen | Koper en ijzeroxide |
Middengroen | Chroom |
Smaragd groen | Kaliumzout |
Blauwgroen | Kaliumzout en koperoxide |
Turkoois blauw | Koperoxide of carbonaat |
Licht blauw | IJzeroxide |
Donkerblauw | Kobaltoxide of carbonaat |
Paars | Mangaan of goud en kobalt |
Violet | Neodymium |
Rose | Selenium |
Bruin | Nikkel of selenium en ijzer |
Zwart | Kobalt en koper of Natriumpermanganaat (vaak is zwart in werkelijkheid heel donker paars) |
Wit | Kryoliet of tinoxide |
Grijs | Mangaan en ijzer |